ELEKTRONİK TİCARET YAPAN FİRMALAR İÇİN E-FATURA UYGULAMASI ve YAPILABİLİRLİĞİ
<BİRİNCİ BÖLÜM>
İÇİNDEKİLER
1 Dünya’da e-Fatura Uygulamaları ve İstatistikler
Fatura süreçlerinin kağıt ortamından elektronik ortama geçirilmesi ve bununla ilgili iş süreçleriin basitleştirilmesi sayesinde, şirketlerin ticaret süreçlerindeki iş hacminden %1-2 oranında tasarruf sağladığı görülmüştür. Ayrıca bir şirkette birimler arası ilişkiler ve mevzuat ilişkilerine bakıldığında finansal tedarik zincirinin otomasyonunda faturanın anahtar faktör olduğu görülmektedir. Bu kapsamda yapılan projeler kendi maliyetini 6 ay ile 1.5 yıl içerisinde karşılamaktadır.
Dünyada yıllık ortalama 150 milyar fatura hazırlanmaktadır. Son kullanıcılara gönderilen elektronik faturada ABD lider iken B2B ve B2G sınıflarında market liderleri firmalar Latin Amerika’da ve Avrupa’dadır. 2011 yılında Avrupa’da yaklaşık olarak 5 milyon şirket ile 75 milyon son kullanıcı arasında tahminen 3 milyar adetten fazla e-fatura akışı olmuştur. Bu firmalardaki mevcut fatura hacminin ortalama %70’inin elektronik ortamda hazırlandığı görülmektedir. 2012 yılı için Avrupa’da 100 milyon müşteri ve 6.7 milyon şirketin e-faturayı kullanacağı, yaklaşık 4.2 milyar adet e-faturanın hazırlanacağı beklenmektedir (Şekil 1, Şekil 2, Şekil 3). Avrupa’da bu konuda hizmet veren yaklaşık 530 servis sağlayıcı ve 200 civarı yazılım şirketi bulunmaktadır. E-Faturadaki geçişe ilişkin çözümlerin zenginleşmesi ayrıca satın alma ve tedarik zincirindeki bir çok iş akışına da katkı sağlamaktadır. E-Faturanın iş dünyasına ve kullanıcılara faydalarının yanısıra çevreye de çok önemli ve olumlu etkileri vardır. Örneğin sadece Avrupa’nın tamamında e-faturaya geçildiği takdirde yılda 12 milyon ağacın kurtarılacağı hesaplanmıştır.
Avrupa Birliği’nde bu değerlere ulaşılmasının altında yatan temel etkenler şunlardır:
– Ekonomideki dalgalanmalar, firmaların daha etkin ve otomatize çözümleri kullanmaları yönünde baskı unsuru olmuştur.
– Bir çok Avrupa ülkesinde, özel sektörden kamu sektörüne yapılan satışlarda e-fatura mecburiyeti getirilmiştir.
– Avrupa Birliği’nin, ICT kullanımında dünyada lider bölge olma hedefi kapsamında, Avrupa Komisyonu e-fatura konulu bir çok proje başlatmıştır.
– Her Avrupa ülkesinde, her boydaki şirket için e-faturayı kullanmaya özendirici bir çok çözüm geliştirilmiştir.
Her ne kadar e-faturanın bu kadar geniş faydaları olsa da, dünyada e-faturaya geçişte geniş bir yaygınlık gözlenmemiştir. Büyük aktörlerin önemli bir bölümünün henüz bu konudaki tercihlerini kesinleştirmekdileri görülmektedir.
Bir ülkedeki sektörlerin e-faturaya geçişinde de bazı aşamalar bulunmaktadır (Şekil 4). Birinci aşamada, telko, card üreticileri ve hizmet sektörü gibi fatura basımı ve iletimi için büyük harcamalar yapan büyük organizasyonlar, sektördeki diğer rakipleri ile daha güçlü rekabet edebilmek için maliyetleri düşürmek zorunda olduklarından, müşterilerine faturaları kendi portallarından indirmelerini sağlamak ya da e-posta ile göndermek sureti ile e-fatura sistemine geçmek isteyeceklerdir. Bu sistemde müşteriler, kağıt faturayı tercih ettikleri için ilave maliyetler ile karşılaşmadıkları müddetçe ya da teşvik edici bir kıymet elde etmedikleri müddetçe, e-faturanın müşteri tarafından kabulü ve kullanımı oldukça düşük seviyede olacaktır. Bunula birlikte, bir çok ülkede e-faturanın ilk geçişi bu şekilde olmaktadır. Sınırlı bir başarı oranına rağmen, hukuki altyapı e-fatura sürecini mecburi hale getirinceye kadar, getirdiği tasarruflar ve rekabet unsurları sebebi ile bu aşama genel olarak tercih edilmektedir.
İkinci aşamada, tüm faturaların tek bir noktadan takip edilebildiği ve konsolide edildiği servislerin çıkması ile müşterileri bu tür servisleri ilk aşamaya göre daha çok tercih ettiği görüşlmüştür. Üçüncü aşamada, mevzuat kağıtsız faturaya müsaade etmeye başladığında, büyük organizasyonlar e-faturada en inovatif ve lider aktörler olarak ortaya çıkacaktır. Yüksek kazanımlar dolayısıyla B2C yerine B2B ve B2G ilişkisindeki e-fatura uygulamaları daha çok tercih edilecektir ve başarılı olacaktır. Son aşamada ise özellikle kamu sektörü önemli bir paydaştır. Bir çok ülkede, yerel üreticilerin üçte ikisi kamu sektörünün tedarikçisidir. Dolayısıyla devlet, bu üreticileri e-faturaya geçmeye zorlayıcı önemli bir faktördür.
Tüm bu süreçlere göre her ülkede e-faturaya ilişkin olgunluk seviyeleri farklılıklar göstermektedir (Şekil 5). Burada ‘geç kalan kesim’ olarak işaretlenmiş bölgeler, e-faturaya hiç geçmeyen yerler değil, birinci ve ikinci aşamayı yaşayan yerler olarak değerlendirilmelidir. ‘Gelişmekte’ olan yerler ise genellikle üçüncü aşamada olan bölgelerdir, yani ya mevzuat açısından halen bazı kademeler gerçekleştirilmektedir veya uygulamaya geçilmekle beraber etkinlik seviyesi arzu edilenin çok altındadır.
<BİRİNCİ BÖLÜM SONU>
Bu yazının bir kısmından ya da tamamından alıntı yapılması, bir başka elektronik ya da kağıt ortamda yayınlanması, bir çalışmada ya da raporda faydalanılması, ancak bu sayfanın ve bu blog sayfa sahibinin isminin kaynak olarak gösterilmesi şartı ile mümkündür.
KAYNAKLAR:
- Bruon Koch, e-Invoice & e-Billing in europe and Abroad 2011, http://www.epu net.com/blog/wp-content/uploads/2011/08/Report2011.pdf
- Leyla Keser Berber, Avrupa’da e-Fatura Sektörünün 2011 Yılı İtibarı ile Durumu (blog), http://www.leylakeser.org/2011/09/avrupada-e-fatura-sektorunun-2011-yl.html
- Mustafa Afyonluoglu, Elektronik Fatura Kayıt Sistemi (blog), https://afyonluoglu.wordpress.com/2011/03/16/elektronik-fatura-kayit-sistemi-efks/
- GİB e-Fatura Portalı, http://www.efatura.gov.tr/web/guest
- Avrupa Elektronik Fatura Platformu (European Electronic Invoicing Platform), http://eeiplatform.com/
- CEN/ISSS E-Invoice Gateway, http://www.e-invoice-gateway.net/
- European Commission- Internal Market- Payment Services- E-Invoicing, http://ec.europa.eu/internal_market/payments/einvoicing/index_en.html
- Bankalararası Kart Merkezi, http://www.bkm.com.tr/
Mustafa Afyonluoglu 
Leave a comment