Peer Review Nedir ?

(Bilişim Hukuku yüksek lisans çalışmaları kapsamında Aralık 2010’da hazırlamış olduğum bir yazımı bu sayfadan da paylaşıyorum)

Kelime anlamı ile peer (akran, birbiri ile aynı sınıf ve konuda olan) review (gözden geçirme, inceleme) demektir. Mekezi Paris olan ve 1961’de kurulan, Türkiye’nin de kurucu üye olarak içinde bulunduğu 34 üyeli Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü OECD (Organization for Economic Co-operaiton and Development), daha çok ülkelerin makro sorunları ile ilgili, ekonomik ve kamu yönetimi ile ilgili çalışır. Kamu yönetimi reformu OECD’nin temel çalışma alanlarından birisidir. Bu çerçevede e-Devlet ile ilgili de bir masaları vardır ve burada uluslararası uzmanlar çalıştırılır. Peer-Review’de; OECD, bir ülkenin herhangi bir reform çabasını, bu konuda çalışma yapan başka ülkelerin (bu konudaki) uzmanlarından oluşan bir heyete inceletir ve bir rapor hazırlanır. Örneğin “e-Government Peer Review” yaptıran ülkeler arasında Norveç, Meksika, Hollanda ve Türkiye (2006) bulunmaktadır.

Türkiye’nin peer-review çalışmasında,  Meksika, Güney Kore, ABD, İngiltere ve Fransa’dan gelen  e-Devlet uzmanlarından oluşan bir heyet ile Türkiye tarafında oluşturulan bir heyet altı ay çalışarak, önceden belirlenmiş metodoloji ve formatlara göre, standart bir şablon üzerinden inceleme yapmıştır. (Raporlar aynı şablonlar ve başlıklar esas alınarak hazırlandığından,  aynı dalda iki ülke için yapılan peer review’ler bu temel kriterlere göer kıyaslanabilmektedir) Böylece bu rapor sayesinde, “OECD ülkeleri e-Devlet konusunda nerededir, hangi alanlarda durumları nedir” gibi hususlarda bilgi sağlanabilmektedir.

Peer review’de önce alan çalışması yapılır, anketler hazırlanır, kamu kurumları üst düzey yöneticileri ile birebir görüşmeler yapılır, literatür taraması yapılır. Böylece bir bilimsel çalışmanın gerekleri olan unsurlar toplanmış olur. Daha sonra hazırlanan draft rapor, ülkenin heyetine gönderilir. Rakamlar ve göstergeler ile ilgili eksiklikler ya da hatalar açısından gözden geçirilir. 2006’daki bu rapor, Türkiye’deki e-Devlet ile ilgili en kapsamlı, en değerli “tek” çalışmadır. Yapılan telif hakkı anlaşması kapsamında; raporun Türkçesi ve İngilizcesi OECD sitesinden ücret dahilinde temin edilebilmektdir.

Bu çalışma karşılığında OECD’ye, sağlanan uzman heyet ve diğer masraflar için bir bedel ödenmektedir.

Peer review, bir tür röntgen filmi çekimidir, özellikle büyük özel şirketler bunu yaptırarak kendi eksiklik ve performans durumları, etkinlik ve verimlilik, insan kaynakları vs. açısından kendilerini analiz ettirirler.

Change-management süreçleri sebebi ile, peer review çalışmasına karşılık zaman zaman bir direnç veya savunma tepkisi ortaya çıkabilir. Ancak peer review bir teftiş raporu değildir, yapılan çalışmalarda varolabilecek olası eksikliklerin bulunması için hazırlanır ve böylece bu eksikliklerin telafi imkanı doğar.  Dolayısıyla hem özel sektörde hem de kamuda, yapılan çalışmaların eleştirel gözle bir uzman heyet tarafından incelenerek bir reçete sunulması ve bu sayede iyileştirmelerin yapılması için önemli bir imkandır.

Türkiye’de Mart-Temmuz 2010 aralığında, “Başbakanlık e-Devlet Danışma Grubu”, Gümrük Müsteşarlığı’nın e-Dönüşüm boyutuyla peer review’ini hazırlamıştır. 3 aylık takvim dahilinde Atatürk Havaalanı gibi önemli havaalanları, Kapıkule gibi önemli geçiş sahaları, Mersin Limanı gibi deniz kanalları ve ayrıca kritik olmayan örnekler ile birlikte yerinde incelenmiş, hazırlanan şablon anketler uygulanmış, “Bilge Sistemi” dahil olmak üzere bütün e-gümrük bilişim sistemleri değerlendirilmiş, tüm alanlar analiz edilmiş, müsteşarlıktan bizat sahada çalışan bir ekip de gruba dahil edilmiş ve rapor hazırlanmıştır.

 

OECD Üyesi Ülkeler (Aralık 2010 itibarı ile):

 

Kurucu Üyeler:  Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Birleşik Krallık, ABD

Diğer Üyeler: Avustralya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Macaristan, Japonya, Meksika,  Yeni Zelanda, Polonya, Slovakya, Güney Kore, Şili, Estonya, Slovenya, İsrail

Kaynak: http://bilgi-edevlet.blogspot.com/?zx=45b6c6fddf04ddd3